Maikling Kwento

Ang Pinili ni Uncle Ben

Pagkilala sa May-akda:

               Chinua Achebe ay ipinanganak noong Nobyembre 16, 1930. Isa siyang Nobelista sa Nigerian Makata, ang kanyang unang Nobela ay ang "Things Fall Apart (1958)" at itinuturing din ang kaniyang magnum opus at ito ay ang pinaka tinatanggap na Basahin ang Aklat sa modernong African Literature. Nakaangat si Chinua Achebe sa pamamagitan ng kaniyang mga magulang Bayan na haligi ng Timog-Silangang Nigeria, si Achebe ay magaling sa paaralan at napalalunan ang isang scholarship sa pag-aaral ngunit nabago ang kanyang pag-aaral sa Ingles Literature at University College. Siya ay nakatanggap ng World Religion at tradisyonal na African Literature at nagsimulang mag sulat ng storya bilang estudyante sa isang Unibersidad. Pagkatapos ng graduation, nag trabaho si Achebe sa The Nigerian Broadcasting Services at sa lalong madaling panahon lumipat siya sa Metropolis of Lagos. Siya ay nag tagumpay sa buong mundo ng napansin ang kaniyang nobela na "Things Fall Apart"noong 1950's. Kasama rin nito ang "No Longer in Dali" (1960), "Arrow of God" (1964), "A Man of the People" (1966) at "Anthills in Savannah" (1987). Sinulat ni Achebe ang mga ito sa Ingles.

Uri ng Panitikan: 
               Ang akdang “Ang Pinili ni Uncle Ben” ay isang maikling kwentong katha. Nakapaloob dito ang mga katutubong aral mula Nigeria.

Layunin ng Akda:

               

Ang Layunin ng kuwento ay maipamulat sa mga tao kung ano ang mas mahalaga sa buhay. Ito ba ay ang yamang materyal na sa lupa mo lang makakamtan pero mapupunta naman sa iba kung ikaw ay mamamaalam na. O ang yaman ng pagkakaroon ng pamilya, ang iyong asawa at ang anak na masasabi mong walang katumbas na materyal na bagay.

Tema o Paksang Diwa:
               Ang aral sa kwento ay dapat mayroon kang direksyon sa buhay at hindi lang basta-basta na paulit-ulit lang ang buhay mo na sinasayang mo lang sa club.

Tauhan:

• Margaret – isang babae na mataas na manilaw-nilaw ang balat at gusto ni Jolly Ben
• G.B Olivant – isang tao na kapitbahay ni Jolly Ben sa kwarto
• Diwata ng Niger – ang napanaginipan ni Jolly Ben at gumambala sa pag tulog niya.
• Dr. J.M Stuart-Young – isang doktor na siraulo at naging naging kalaguyo ni Mami Wata
• Mami Wata – ang bumisita sa diwata ng Niger at naging kalaguyo ni Dr. J.M Stuart-Young na nag pamulat kay Jolly Ben kung kayamanan ba ang pipiliin niya o magkaroon ng mga anak.
• Jolly Ben – ang bida sa akda na isang party goer pero may prinsipyo sa buhay dahil sa mga iniwang paalaala ng kanyang ama.
•  Matthew Obi – kaibigan ni Jolly Ben na siyang unang pinuntahan nung dinalaw siya ni Mami Wata

Tagpuan at Panahon:
               Ang tagpuan ng akda ay sa Niger Company sa Umuru noong panahong 1919.

Balangkas ng mga Pangyayari:

               Si Jolly Ben ay isang klerk sa Niger Company noon. Sumapi siya sa isang African Club na taon-taon silang nakikipag torneo sa European Club pero hindi ito ang kaniyang gusto. Mahilig siya mag punta sa club kaya naging isang sanhi kung bakit naging matunog ang kaniyang pangalan. At sa isang pangyayari, may nakilala siyang babae na nag ngangalang Margaret na gusto ni Jolly Ben pero hindi siya nag papadala masyado sa tukso. Dumaan ang bisperas ng bagong taon kung saan mas pinag diriwang nila kaysa pasko kaya nag punta sya ng club para uminom ng alak. Pero kahit umiinom siya, marunong siyang mag pigil at kayang kontrolin ang sarili pagdating sa pag-iinom. Noon isa siyang mabisyong tao na naninigarilyo pero itinigil niya rin ito dahil sinabihan siya ng doktor na Ateman na ang puso nya ay sing-itim na ng pwet kaldero. Hindi lang doktor ang tawag sakanila kundi para silang mga espiritu na kayang mag pagaling ng may sakit agad-agad. At dumating ang alas tres ng umaga kaya itinigil na niya ang pag-iinom at umuwi gamit ang kaniyang Raleigh na bisekleta at natulog pag-uwi. Sa mga panahong iyon, nabilanggo ang kanilang Senior Clerk dahil sa pag nanakaw kaya siya ang pumalit dito at lumipat sa lugar ni G. B. Olivant na kaniyang kapitbahay. At pag pasok niya sa bahay may nakita siyang babae. Naiisip nya agad na si Margaret iyon at kinausap niya pero walang sumasagot. Inamo niya pero ayaw paring mag salita. Sinubukan niyang takutin ang babae gamit ang posporo at nawalan na siya ng malay at ang tangi niyang naalala ay tumakbo siya sa bahay ng kaniyang kaibigan na si Matthew at doon nag usap sila at napagtanto nila na binisita si Jolly Ben ni Mami Wata upang subukan ang prinsipyo ni Jolly Ben kung kayamanan ba o mas pipiliin niya ang magkaanak. Mas pinili ni Ben ang magkaanak kasi ang kayamanan ay panandalian lamang.

Teoryang Pampanitikan na angkop sa akda

              Ang teoryang pampanitikan na angkop sa akda ay ang mga sumusunod:

•  Sosyolohikal – ibinabahagi nito kung anong klaseng komunidad ang mayroon sa bansang Nigeria noong panahong iyon. Karaniwan ng mga sinulat ni Chinua Achebe ay nag lalantad ng iba’t ibang aspekto ng kultura ng mga Nigerian. Sa kwento na ito ay inilalathala kung anong uri ng komunidad ang mayroon sa Nigeria.
• Moralistiko – “Hindi sinabi sa atin n gating mga ninuno na dapat nating piliin ay yaman halip na asawa at mga anak.” Naka paloob din dito ang mga pamamanang katutubo mula sa mga tribo sa Nigeria. Ipinapakita dito ang pagkainosente ni Uncle Ben na tinanggihan ang yaman na handog ni Mami Wata ang pagiging mailap nya sa mga babaeng Uhura. Nilahad din sa kwento kung paano siya mag-isip gaya ng mga sumusunod: “Wala talaga akong tiwala sa mga bagay na segundamano. Kung hindi ko kayang bumili ng bago ay mananahimik nalang ako.” At itinuturo din sa kwento na bigyang halaga ang mga aral at payo na mula sa ating mga magulang sapagkat kapaki-pakinabang ito sa hinaharap.

===========================================

Woyengi: Sa Kaharian ni Isembi

Pagkilala sa May-akda:

                Si Moreal Camba ay nakapag lathala ng ilang sanaysay sa “Duluyan: Jornal ng Wikang Filipino, CAS Review sa University of Michigan Journal for Filipino and Philippine Studies ukol sa kababaihan, wika at panitikan. Nag tapos siya sa BA Araling Pilipno (Cum Laude) at MA Philippine Studies kapura sa kolehiyo ng Arte at Literatura, Unibersidad ng Pilipinas-Diliman. Kasalukuyan naman niyang tinatapos ang PhD sa Philppine Studies sa Asian Center, UP Diliman. Sampung taon na siyang guro ng Wika at Panitikan ng Filipino sa isang Unibersidad sa Ortigas.

               

Uri ng Panitikan:

               Ang akdang “Woyengyi: Sa kaharian ni Isembi” ay isang dula. Nakapaloob dito ang lakas ng isang babae.

Layunin ng Akda:

               Layunin ng may-akda na ipakita ang lakas ng mga kababaihan para lamang protektahan ang kanyang pinahahalagahan sa abot na kaniyang makakaya, babae man o lalaki.

Tema o Paksang Diwa:

               Ipinapakita sa dula “Woyengyi: Sa kaharian ni Isembi” ang kahalagan ng kalakasan ng mga kababaihan at dapat natin silang ituring na ating kapantay bilang isang tao na naninirahan sa daigdig na ito.

Tauhan:

• Isembi - Siya ang hari ng kagubatan. Naka damit siya ng parang mangangaso subalit magarbo.  Minaliit niya si Ogboinba dahil siya ay isang tao at babae dahil siya ay natalo ni Isembi.
• Ogbonia - Siya ay isang babae. Mayroon siyang dalawang espiritong kapangyarihan. Nais niyang sakupin ang kagubatan na pinamumunuan ni Isembi, at nag tagumpay siya rito.

Tagpuan at Panahon:

               Ang tagpuan sa akda ay ang kaharian na sinasakupan at pinamamahalaan ni Isembi. Ito ay panahon na pinapatunayan ni Ogboinba na siya ang pinaka malakas sa mundo.

Balangkas ng mga Pangyayari:

               Pumasok ang isang babaeng mandirigma mula sa kaliwang bahagi ng kagubatan kasama ang dalawang espiritung kapangyahiran nito. At sa kanang bahagi naman ay dumating ang isang nilalang  kasama ang dalawang rin na espiritung kapangyarihanna na mukhang ibon, ang nilalang na ito ay nakadamit mangagaso ngunit magarbo, siya ay si Isembi,ang Hari ng Kagubatan.

               Nagkita na si Isembi at Ogboinba, binalaan ni Isembi si Ogboinba na umalis na siya sa kakahuyan niya sapagkat walang nilalang ang sumasaway sa kaniyang utos at walang sinuman ang makakapasok sa kaniyang sagradong kakahuyan. Ngunit hindi nakinig si Ogboinba at hinamon niya si Isembi sa isang labanan. Unang umatake si Isembi sa pamamagitan ng pagbibigkas ng kaniyang mga ritwal at habang binibigkas niya ito, agad na naramdaman ni Ogboinba ang epekto nito at unti-unti siyang nanghina. Habang nanghihina si Ogboinba ay humiwalay sa kaniya ang dalawa niyang espiritung kapangyarihan at pumunta ang mga ito kay Isembi.

               Malapit ng matalo si Ogboinba ngunit nang siya ay bumagsak na at nangisay, sinimulan naman niya ang kanyang ritwal. Habang binibigkas niya ang kaniyang ritwal, unti-unti na bumalik ang kaniyang kapangyarihan at si Isembi naman ang nanghina.Tuluyan ng nanumbalik ang lakas ni Ogboinba at tinalo niya si Isembi ngunit hindi niya ito pinaslang. Umalis na si Ogboinba at sinundan naman siya ng mga espiritu na parang isang karaniwang tao ay kung sino ang malakas ay dun siya sasama.

Teoryang Pampanitikan na angkop sa akda:

                   Ang teoryang pampanitikan ng dulang “Woyengyi: Sa kaharian ni Isembi: ay Feminismo dahil ipinapakita sa salaysay na “Huwag mong hamakin ang aking pagkababae! Humaharap ako sa iyo ngayon, walang kasarian, walang matris. Ang kapangyarihan koý higit pa sa kayang arukin ng tao: Ipinagkaloob ito kapalit ang kawalan ng mga magiging anak! Hinahamon kitan ipakita ang iyong lakas!” Na ang ibig sabihin ay hindi hadlang ang kasarian sa hamon sa buhay. May anak man o wala, babae ka man o lalaki. At huwag din natin mamaliitin ang lakas ng bawat isa.

===========================================

Soriano - 50/50

Espino - 50/50

Ortega - 50/50

Ramones - 50/50

Arizala - 50/50

Principe - 50/50

Galindo - 50/50

Fernicol - 50/5

Montiveros - 50/50